Soningsutsetting som følge av psykisk liding
Høgsteretts orskurd 3. april 2019, HR-2019-653-A, (sak nr. 18-190497STR-HRET), straffesak, anke over orskurd:
A (advokat Jørn Terje Kristensen) mot Kriminalomsorgen region øst (kst. statsadvokat Andreas Strand)
Dommarar: Matningsdal, Bull, Bergsjø, Falch, Berglund
Ein mann blei i 2015 dømd til fengsel i fire år, av dei to år på vilkår. Etter å ha fått utsett soninga fleire gonger blei han i 2018 kalla inn til soning. Han søkte på ny om utsetting og gjorde gjeldande at han var blitt alvorleg sinnslidande, subsidiært at soning ville vere utilrådeleg. Søknaden blei avslått av Kriminalomsorga, og heller ikkje tingretten eller lagmannsretten fann grunnlag for soningsutsetting.
For Høgsterett låg det føre ein vidare anke der prøvingskompetansen var avgrensa. Høgsterett meinte at ein må forstå vilkåret i straffeprosesslova § 459 om «alvorlig sinnslidende» på same måte som vilkåret «psykotisk» i straffelova § 20. Ved ein søknad om soningsutsetting må det derfor gjerast ei vurdering av om den domfelte har sannsynleggjort at vedkommande vil vere alvorleg sinnslidande ved tidspunktet for innsetting. Ei slik framtidsretta vurdering kan vere vanskeleg, men ein samla Høgsterett fann at lagmannsretten hadde lagt til grunn ei riktig lovtolking av vilkåret «alvorlig sinnslidende». Eit fleirtal på tre dommarar meinte også at lagmannsretten hadde tolka lova riktig med omsyn til om det ville vere utilrådeleg å gjennomføre straffa. Mindretalet på to dommarar meinte fråsegner i avgjerda i lagmannsretten tilsa at lagmannsretten hadde lagt terskelen for høgt ved vurderinga av om soning ville vere utilrådeleg.
Avgjerda gir rettleiing om korleis ein skal forstå vilkåra for soningsutsetting etter begge alternativa i straffeprosesslova § 459 første ledd.