Sorenskrivargarden på Lofthus 100 år
Den 18. september inviterte sorenskrivar Håkon Rastum i Hordaland tingrett til 100-års markering av sorenskrivargarden på Lofthus i Hardanger - ei markering av Hardanger i norsk rettshistorie.
Jubilanten vart markert med gode kollegaer i Hordaland tingrett og inviterte gjester. Blant gjestene var representantar frå Statsbygg, som er huseigar, embetsleiar i Gulating lagmannsrett, embetsleiar i Hordaland jordskifterett, representant frå Domstoladministrasjonen, samt folkevalde frå alle Hardangerkommunane. Tidlegare sorenskrivar i Hardanger, Klaus Skjeldal var også med.
I privatbustaden på sorenskrivargarden vart det servert kake og lokal drikke. Her heldt både sorenskrivar og ordføraren i Ullensvang tale til jubilanten, sorenskrivargarden.
Musikalsk innslag
Folkemusikar Anita Solheim Bråvoll stod for det musikalske innslaget. Ho framførte ei såkalla springdanskule, som var samansett av tre ulike eldre hardingfelespringarar frå regionen, som ho framførte på durspel. Ho fortalte mellom anna om springaren «Skrivarslåtten» etter Per Bulko. Som barn kom Bulko på legd hjå sorenskrivaren i Hardanger Arnoldus Koren, på Helleland. Koren kan nemnast var ein av utsendingane til grunnlovsforsamlinga på Eidsvoll i 1814. Namnet har springaren fått fordi Koren tykte spesielt godt om han.
Etterpå var det lunsj på Hotel Ullensvang. Her vart det tale frå både førstelagmann og jordskifterettsleiar.
Open dag og epleslang i hagen
På ettermiddagen var det open dag i sorenskrivargarden. Det var svært kjekt å kunne ta imot innbyggjarar og skuleklassar og formidla kva tingretten driv med i dag. Det var gledeleg at også fleire tidlegare tilsette møtte opp på det opne arrangementet, og tingretten fekk ein flott blomsterbukett. Førstelagmann Magni Elsheim frå Gulating lagmannsrett hadde med ei nydeleg skål i gåve frå lagmannsretten, og ho vil kome vel med i plommesesongen i Hardanger.
Før gjestene drog heim var det høve til «epleslang» i frukthagen til sorenskrivaren.
Verna anlegg ved Hardangerfjorden
Sorenskrivargarden er eit verna anlegg ved Hardangerfjorden, som omfattar hovudbygning med kontordel og privatbustad, hageanlegg og naust. Naustet vitnar om at for 100 år sidan var fjorden vegen mellom bygdene, og bygningen tek seg dermed best ut når ein kjem sjøvegen. Arkitekt var Einar Oscar Schou.
Lang og rik rettstradisjon
Hardanger har ein lang og rik rettstradisjon frå lagmannen på Aga på 1200-tallet til dagens rettsstad på Lofthus. Det har vore sorenskrivar i Hardanger siden slutten av 1500-tallet, noko fleire tidlegare sorenskrivargardar vitnar om. Ein av dei er sorenskrivargarden på Hesthamar, som attpåtil har 300-årsjubileum i år. Etter over 200 år med felles sorenskrivar på Voss og i Hardanger, vart det i 1918 avgjort at embeta skulle delast og sorenskrivaren skulle ha bustad på Lofthus. Fram til det stod ferdig brukte sorenskrivaren den tidlegare sorenskrivargarden på Helleland, også i Hardanger. Den vart seinere flytta til Lofthus. I dag har me rettssal i underetasjen på den tidlegare sorenskrivargarden.