Pålegg om omvend valdsalarm var ikkje i strid med Grunnlova

I april 2024 fekk påtalemakta lovheimel til å påleggje omvendt valdsalarm (elektronisk kontroll) når det i særlege tilfelle er påkravd for å hindre at nokon gjer ei straffbar handling mot ein annan person – straffeprosesslova § 222 g andre alternativ.

Ein mann vart pålagd slik kontroll på bakgrunn av handlingar i 2008 og faren for nye handlingar mot den som var krenkt i saka frå 2008.

Høgsterett har kome til at dette ikkje er i strid med Grunnlova § 97, som vernar borgarane mot å gje lover tilbakeverkande kraft.

I motsetnad til straffeprosesslova § 222 g fyrste alternativ er regelen i andre alternativ ei meir framtidsretta vurdering.

I vurderinga av kva for norm som gjeld ved vurderinga av tilbakeverknaden, tek Høgsterett utgangspunkt i ei tidlegare høgsterettsavgjerd, HR-2024-1737-A elektronisk kontroll I.

Grunngjevinga for tilbakeverknadsforbodet slår ikkje til med den same tyngda for § 222 g andre alternativ som for fyrste alternativ. Generelt krevst det difor ikkje like sterke samfunnsomsyn for å tillate tilbakeverknaden etter andre alternativ. Høgsterett kjem til at ein er nær norma for såkalla «ueigentleg tilbakeverknad». Når dei strenge vilkåra for pålegg etter § 222 g andre alternativ fyrst er oppfylte, vil det i praksis vera lite rom for å konstatere at pålegget er i strid med Grunnlova § 97.

I den konkrete vurderinga kjem Høgsterett til at det var klart at pålegget ikkje var i strid med Grunnlova § 97.

Les avgjerda frå Høgsterett (PDF)

Rettsområde: Grunnlova § 97, straffeprosesslova § 222 g

Nøkkelavsnitt: 53, 64, 65

Dommarar: Bull, Høgetveit Berg, Hellerslia, Stenvik, Sivertsen